28 Haziran Ukrayna’da Anayasa Günü’dür. Anayasanın 1996 yılında yürürlüğe girmesinden günümüze dek 21 sene boyunca bu gün resmi bayram olarak kutlanmaktadır.
Anayasada adı geçen tek resmi bayram bu bayramdır.
Az bilinen bir gerçek: 28 Haziran Anayasa Günü, Ukrayna Anayasası’na giren tek resmi bayramdır.
Anayasada yer alan Madde 161 Ukrayna Anayasası’nın kabul gününü resmi bayram olarak ilan etmektedir.
1996 Tarihli Ukrayna Anayasası öncesi
Daha 1992 yılının başında Ukrayna Yüksek Mahkemesi’nin ilk başkanı olan Leonid Yuzkov’un yönettiği parlamento grubu tarafından hazırlanmış olan Ukrayna Anayasa’nın ilk versiyonu, ilk Cumhurbaşkanı Leonid Kravçuk ve Ukrayna Parlamentosu arasında sürekli devam eden anlaşmazlıklardan dolayı yürürlüğe girememiştir.
8 Haziran 1995 yılında, yeni Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma seçildikten neredeyse bir yıl sonra, anayasa krizi denilen durum olduğunda, Anayasa Anlaşması kabul edildi. Bu anlaşma ülkenin tamamında Ukrayna Anayasası’nın kabul edilene kadar 1 yıl 20 gün geçici Anayasa olarak yürürlükteydi.
1990-1996 yıllar arasında Ukrayna Anayasasının 15 farklı taslağı sunulmuştu.
Ukrayna Anayasası’nın farklı bir “babası” olabilirdi
4 Nisan 1996 yılında 10 milletvekili grubu tarafından (sosyalist ve komünistler hariç) anayasa taslağının üzerinde çalışacak partiler arası milletvekili grubu kuruldu. Grubun başkanı olarak Ukrayna Milli Akımı Başkan Yardımcısı Oleksandr Lavrinoviç seçildi.
5 Mayıs 1996 yılında bu grubun içerisinde Anayasa taslağını hazır hale getirmek için kurulmuş olan geçici Özel Komisyonu çalışmaya başladı. Bu komisyonun kararıyla Lavrinoviç yerine Ukrayna milletvekili Mıhaylo Sırota geldi. İşte Sırota, bağımsız Ukrayna Anayasasının “babası” olarak bilinmektedir.
Üzerinde 24 saat çalışıldı, 315 oy verildi
27 Haziran 1996 yılında Ukrayna Parlamentosu Anayasa taslağını tek oturumda, ara vermeden kabul etti.
Milletvekilleri, yoğun tartışmalar içinde ara vermeksizin 24 saat çalıştıktan sonra Ukrayna Anayasası’nın tüm maddeleri konusunda hemfikir olabildi.
Anayasanın her maddesi için ayrı bir şekilde ve bölümlerin tümü için oy kullanması yapılıyordu. 28 Haziran 1996 yılında sabah saat 9:18‘de Anayasa’nın tümü için oy verildi. Bu şekilde 315 oy alan Ukrayna Anayasası yürürlüğe girdi.
“Artık Anayasamız var!”
Anayasa kabul edildikten sonra o dönemdeki Ukrayna Parlamentosu başkanı Oleksandr Moroz’un “Artık Anayasamız var!” meşhur sözleri anayasal sürecinin tarihine girdi.
Ukrayna Anayasası’nda gerçekleşen değişiklikler
21 sene boyunca Ukrayna Anayasası’nda 6 kere değişiklik yapıldı. Son defa 2 Haziran 2016 yılında ‘Adalet’ kısmı değiştirildi.
Anayasayı değiştirebilecek 7 yasa taslağı daha ön kabulü aldı fakat yeterince oy toplayamadı veya Cumhurbaşkanı tarafından reddedildi.
Küçük Anayasa
22 Ağustos 2011 tarihinde Kiev’de Ukrayna Anayasa’nın ilk küçük versiyonu yapıldı. Onun yaratıcılarına bu fikrin kaynağı nedir diye sorulduğunda, vatandaşların anayasal süreci konusunda farkındalık arttırma olarak cevabını verdi.
El yazısı tekniğiyle yapılmış küçük Ukrayna Anayasası kitabı 2-3 cm boyutunda, 160 el yazılı sayfa içerir, harfleri ise 1 mm aşamayacak ve gözlüksüz okunabilecek şekildedir. Kitabın yapımı neredeyse iki ay sürmüştür.
